Prof.dr hab. Marian Marek Drozdowski:
"Rola Ignacego Daszyńskiego i innych przywódców PPS w narodzinach Niepodległości w 1918 roku"
Po wyodrębnieniu się Galicyjskiej Partii Socjaldemokratycznej w 1897 r, z Socjaldemokratycznej Partii Austrii w postaci Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego pod wpływem swego przywódcy Ignacego Daszyńskiego i innych czołowych działaczy tej partii: Hermana Diamanda, Tadeusza i Witolda Regerów, Zygmunta Klemensiewicza, Zygmunta Marka , Leona Misiołka, Hermana Liebermana, partia ta głosiła: „ że, naród polski ma prawo do własnego państwa , ale nie chcąc wchodzić w kolizję z władzami partii austriackiej , hasła niepodległości nie umieściła w swym programie . Wysunęła natomiast postulat w sprawie przekształcenia Austro- Węgier w państwo federacyjne.” [1]
W wyborach kurialnych tego roku PPSD wprowadziła do parlamentu Daszyńskiego i Jana Kozakiewicza. W wyborach 1900 r. tylko Daszyńskiego.[2] On to w swych błyskotliwych wystąpieniach wiecowych i parlamentarnych propagował idee socjalizmu i niepodległości, rozszerzenia praw obywatelskich w wyborach do samorządu i parlamentu oraz poprawy warunków życia robotników.
„ Zarówno Ignacy Daszyński , Herman Diamand jak i inni przywódcy tej partii- pisze Jan Tomicki- traktowali PPS Frakcję , a nie PPS-Lewicę jako partnera. Udzielali jej więc niezbędnej pomocy i koordynowali z nią wszelki posunięcia na forum II Międzynarodówki, które dotyczyły spraw polskich i stosunków polskiego ruchu robotniczego z innymi partiami . W ten sposób PPSD odcięła się od PPS- Lewicy i zmierzała do jej izolacji.” [3]
PPSD wspierała działania Organizacji Bojowej , otaczała opieką bojowców, którzy w Galicji szukali schronienia. Popularyzowała literacką legendę tej organizacji, występującą w twórczości Andrzeja Struga, Gustawa Daniłowskiego, Wacława Sieroszewskiego i Stefana Żeromskiego. [4]
W wyborach 1907 r. do parlamentu austriackiego PPSD zdobyła 7 mandatów - obok Daszyńskiego mandat zdobyli: Z. Marek, Z. Klemesiewicz, H. Lieberman, H. Diamand, J. Hudec, J. Moraczewski, T Roger i E. Bobrowski. [5]
Po klęsce rewolucji ośrodek kierowniczy PPS znalazł się w Galicji , już bez dodatku Frakcja Rewolucyjna, i wspólnie z PPSD szukał porozumienia z innymi organizacjami antyrosyjskimi i niepodległościowymi, działającymi w Galicji i Królestwie ( Stronnictwo Ludowe, Polskie Stronnictwo Postępowe, Związek Chłopski, Narodowy Związek Chłopski, Niepodległościowa Organizacja Inteligencji), W sierpniu 1912 r. na Zjeździe Irredentystów Polskich w Zakopanym powołano Komisję Tymczasową Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, którą praktycznie kierowali Józef Piłsudski i Witold Jodko- Narkiewicz. [6] Wkrótce 29 listopada 1912 r. działacze PPS i PPSD zorganizowali w krakowskim lokalu związków zawodowych akademię z okazji rocznicy Powstania Listopadowego, na której przemawiali Bolesław Limanowski i Józef Piłsudski. [7]
Na posiedzeniu Komitetu Wykonawczego PPSD, z udziałem Piłsudskiego, 15 grudnia 1912 r. PPSD poparła, z inicjatywy Daszyńskiego, organizowanie polskiej siły zbrojnej i Polskiego Skarbu Wojskowego i postanowiono tworzyć Koła Robotnicze Związku Strzeleckiego , podlegające kontroli PPSD. [8]
W latach 1912-1914 Piłsudski , korzystając z pomocy PPSD aktywizował w Galicji ruch strzelecki, organizował ćwiczenia drużyn strzeleckich, popularyzował w odczytach tradycje powstań narodowych: kościuszkowskiego, listopadowego i styczniowego, aktywnie uczestniczył w pracach Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, zdominowanej przez PPS i PPSD. [9]
Po wybuchu pierwszej wojny światowej , mimo osłabienia działalności PPSD, w związku z powszechną mobilizacją i zarządzeniami wojennymi, Daszyński zajął stanowisko antyrosyjskie i liczył na rozwiązanie sprawy polskiej przez Austro- Węgry, W pełni poparł ówczesne stanowisko polityczne Piłsudskiego. [10]
Na naradzie u prezydenta Krakowa dr Juliusz Lea 31 lipca 1914 r. Daszyński z aprobatą słuchał przemówienia Piłsudskiego, który mówił o potrzebie samodzielnego czynu zbrojnego ze strony Polaków.[11] Obiecał 5 sierpnia 1914 r. że pójdzie z mim do Królestwa. Na tą deklarację Piłsudski uściskał go i ucałował. [12]
Daszyński poparł inicjatywę Piłsudskiego rozwiązania KSSN i przystąpienia do Naczelnego Komitetu Narodowego jak zaplecza politycznego rodzących się Legionów, po wymarszu 6 sierpnia pierwszej kompanii strzeleckiej do Kielc. Daszyński bronił stanowiska Piłsudskiego na posiedzeniach NKN. Rozumiał jego żądanie maksymalnej niezależności Legionów, szczególnie j I Brygady, od zarządzeń kierownictwa armii austriackiej. Często spotykał się z Piłsudskim we Wiedniu budując tam jego autorytet , po pierwszych sukcesach I Brygady, min po bitwie pod Łowczówkiem. W listach do Daszyńskiego, informujących o sytuacji I Brygady Piłsudski zaczynał: „ Kochany Ignacy”. [13]
19 marca 1915 r. Piłsudski w Grudzynach wypił z Daszyńskim „braterstwo”. Później w korespondencji z nim informował go o swoich krytycznych opiniach na temat działalności Komendy Legionów ( gen Karola Trzaska Durskiego) i sytuacji w Namiestnictwie Galicji. Pod koniec października 1915 r. Daszyński odwiedził Piłsudskiego w legionowej , zawilgoconej ziemiance, na Wołyniu, pod Kołkami. [14] Ubolewał, że Komendant nie szanuje swego zdrowia, swego serca i płuc.
Daszyński i inni działacze PPDS ( Emil Bobrowski) zdecydowanie popierał stanowisko Piłsudskiego by na terenie okupowanego Królestwa Polskiego NKN nie prowadził werbunku do Legionów i nie budował swych struktur. Najchętniej widzieli oni w Piłsudskim Komendanta Głównego Legionów. [15]
W konflikcie z płk Władysławem Sikorskim, kierującym Departamentem Wojskowym NKN Daszyński popierał stanowisko Piłsudskiego, który uważał, że „ Królestwo nie może pozwolić , jeśli chce by je szanowano, aby krwią jego synów rozporządzał się kto inny jak ono samo” [16] Eksponując tę myśl, w liście z 24 lipca 1916 r, do Daszyńskiego, Piłsudski zapowiadał swoje wystąpienie z I Brygady Legionów Dymisja Piłsudskiego została przyjęta, ku zaskoczenie Daszyńskiego i całej PPSD 5 października. 1916 r. Zareagował na to zorganizowaniem 8 październik , w sali Towarzystwa Lekarskiego adresu do Piłsudskiego, podpisanym przez 50 tys. osób. Po jego gorącym wystąpieniu, podkreślającym zasługi Piłsudskiego dla sprawy polskiej ,w podobnym duchu przemawiał Bolesław Limanowski. Po kryzysie legionowym, na tle bojkotu przysięgi, na wierność cesarzom Niemiec i Austro- Węgier, Austria legionistów- obywateli Galicji zostawiła w Polskim Korpusie Posiłkowym, powołanym oficjalnie 20 września 1916. Legionistów, pochodzących z Kongresówki pozostawiała pod opieką okupacyjnych władz niemieckich. [17]
Przez Legiony Polskie przeszło ok 40 tys. żołnierzy , z czego 75 % było mieszkańcami Galicji, 15 % - Królestwa Polskiego , zaś pozostali pochodzili ze Śląska Cieszyńskiego i innych ziem. We wrześniu 1917 r. lista poległych i zmarłych wynosił ok 3 tys. Lista jednostek liniowych i tyłowych w momencie największego rozkwitu wynosiła maksymalnie 25 tys. [17a]
Akt 5 Listopada 1916 r. o powołaniu Królestwa Polskiego spowodował instrukcje Piłsudskiego, daną ppłk Edwardowi Śmigłemu, by oficerowie wycofali swe dymisje z Legionów. Zarówno Piłsudski jak i też Daszyński początkowo przyjęli ten Akt z dużym zadowoleniem . Jak wspomina Daszyński; „W Krakowie wszystko co żyło pospieszyło do katedry, aby wysłuchać Te Deum. Obserwowałem w tym pochodzie objawy masowej czci i miłości ludu krakowskiego wobec Piłsudskiego. Gdzie on był, tam szalały radosne okrzyki masy, które nikogo poza nim nie widziały.” [18] Entuzjazm szybko minął kiedy gubernatorzy; Beseler i Kuk
9 listopada wzywali, ludność Królestwa do wstępowania do wojska.
Daszyński wspierał kandydaturę Piłsudskiego , na przewodniczącego Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu, wiedząc, że będzie żądał podporządkowania Legionów tej instytucji, jako przedstawicielce państwa polskiego, sugerując jednocześnie likwidację NKN.
Po deklaracjach prezydenta USA Woodrow Wilsona z 24 stycznia 1917 r. i Tymczasowego Rządy Rosyjskiego z 31 marca tegoż roku o prawie Polski do Niepodległości i przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny, po stronie Ententy, Piłsudski zmienił dotychczasową strategię walki o Niepodległość przewidując klęskę mocarstw centralnych w konfrontacji z Ententą i Stanami Zjednoczonymi. [19] W Krakowie 29 maja 1917 r prosił Daszyńskiego i Diamanda by jasne pro niepodległościowy program , w imieniu całego polskiego ruchu socjalistycznego zaprezentowali w Sztokholmie. [20]
Daszyński złożył Komitetowi Holendersko Skandynawskiemu następującą deklarację: „ My polscy socjaldemokraci , członkowie Międzynarodówki, oświadczamy, że żądamy wolnej, niepodległej , zjednoczonej Polski jako rezultatu wojny światowej i że zwracamy się z tym żądaniem do Międzynarodówki jako do reprezentacji światowej demokracji społecznej, wyzwalającej narody. Jeśli pokój świata ma się oprzeć nie na gwałcie lecz na sprawiedliwości ,żądamy dla siebie wszelkich praw wolnego narodu : niepodległego , zjednoczonego państwa polskiego, abyśmy mogli wziąć na siebie ochoczo wszystkie obowiązki wobec ludzkości. Bez wolnej Polski nie widzimy w Europie możliwości trwałego pokoju na demokracji opartej.” [21]
Wspomniany Komitet odrzucił, pod wpływem socjaldemokratów niemieckich i austriackich, wspomnianą deklarację, oferując Polakom w zamian szeroką autonomię w ramach państwa niemieckiego i austro -węgierskiego. Postanowiono po tej porażce liczyć jedynie na własne siły i dlatego powołano w połowie 1917 r. Komitet Naczelny Zjednoczonych Stronnictw Niepodległościowych a później Konwent A i B dla skupienia wokół programu niepodległościowego organizacji lewicowych i centrowo-prawicowych. Na czele Konwentu A stanął Jędrzej Moraczewski- działacz PPSD, blisko związany z Józefem Piłsudskim.
Po kryzysie przysięgowym i internowani zbuntowanych legionistów z I i III Brygady oraz aresztowaniu Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego PPSD i PPS potępiły politykę państw centralnych jako sprzeczną z polskim interesami narodowymi. We wrześniu 1917 r. PPSD wystąpiła z NKN. Wcześniej już w sierpniu PPS w Królestwie przeszła do półlegalnej działalności.
Po zwycięstwie rewolucji październikowej w Rosji w prasie PPSD pojawiły się coraz bardziej krytyczne uwagi podkreślające antydemokratyczne metody rządzenia bolszewików, brak tolerancji wobec partii opozycyjnych. Krytykowano przede wszystkim model państwa opartego na dyktaturze proletariatu, rozpędzenie Konstytuanty i zniesienie rządów koalicyjnych. Bolszewickiemu terrorowi PPDS i PPS przeciwstawiła walkę o socjalizm metodą stopniowych, demokratycznych, refom. [22]
PPSD na XIV Zjeździe odbytym w Krakowie 18-20 marca 1918 r. żądała wprowadzenia systemu demokracji parlamentarnej w przyszłym państwie polskim na wzór państw zachodnio europejskich, rozbudowy ustawodawstwa społecznego, a przede wszystkim szerokiej reformy rolnej. Ten program skrytykował Bolesław Drobner i Helena Landau Bauerowa. Piłsudczycy obecni na zjeździe sugerowali budowę niepodległego państwa polskiego w oparci o porozumienie lewicy z ruchem narodowo- demokratycznym i konserwatywnym. Na konspiracyjnym zjeździe PPS w Warszawie w dniach 14-17 września 1918 r., pod ochroną Pogotowia Bojowego, zwyciężyło centrum, reprezentowane przez Feliksa Perla, Tomasza Arciszewskiego i Mieczysława Niedziałkowskiego sugerujące konsolidację demokratyczną, opartą na rządach socjalistów z trzech zaborach, ludowcach, kierownictwa POW i stronnictwie lewicowej inteligencji. [23]
Daszyński z ramienia PPSD i Bronisław Ziemięcki z ramienia PPS odmówili udziału w kolejnych gabinetach Rady Regencyjnej, PPSD natomiast w związku z militarnym załamaniem się Austro- Węgier, uczestniczyło w rozwiązaniu Koła Polskiego w parlamencie wiedeńskim i wspólnie z galicyjskimi stronnictwami politycznymi wzięło udział w pracach koalicyjnej Polskiej Komisji Likwidacyjnej , kierowanej przez Wincentego Witosa . W Komisji tej obok Daszyńskiego, którego wkrótce zastąpił Jędrzej Moraczewski, PPSD reprezentowali: Emil Bobrowski, Herman Diamand i Wilhelm Topinek. W Radzie Narodowej Księstwa Cieszyńskiego funkcje wiceprzewodniczącego pełnił. Tadeusz Reger. Daszyński zgodnie z decyzjami Konwenty A udał się do Lublina, gdzie w nocy z 6 na 7 listopada 1918 r. powołał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej , w którym objął funkcje premiera, kierownika spraw zagranicznych i resortu sprawiedliwości. Manifest tego rządu, opartego na koalicji PPSD, PPS, PSL „Wyzwolenia”, POW i Stronnictwa Niezawisłości Narodowej wzbogacił naszą kulturę polityczną o takie postulaty jak:
1.Oparcie Niepodległości na zjednoczeniu wszystkich ziem polskich z dostępem do Bałtyku.
2. Wprowadzeniu republikańskich form rządów
3. Powołanie Sejmu Ustawodawczego, opartego na demokratycznej ordynacji wyborczej, który miał zadecydować o reformach społecznych , ich zakresie i formach ustrojowych państwa.
4. Uznanie prawa do samostanowienia narodów Litwy, Białorusi i Ukrainy , które znajdowały się w granicach Polski przedrozbiorowej.
5. Równouprawnienie wszystkich obywateli, bez wzglądu na narodowość, wyznanie, status społeczny.
6. Szeroki wymiar reform społecznych: 8 godzinny dzień pracy, ochrona pracy, ubezpieczenia od bezrobocia, chorób i na starość, powszechny obowiązek bezpłatnego, świeckiego nauczania w szkole i udział robotników w zarządzaniu upaństwowionymi zakładami produkcyjnym.
7. Przymusowe wywłaszczenie wielkiej własność ziemskiej i oddanie ziemi w ręce chłopów bezrolnych i małorolnych.
8. Upaństwowienie kopalń, salin, przemysłu naftowego, dróg komunikacyjnych i lasów
9 Zorganizowanie ludowego wojska i ludowej milicji.
Ten radykalny program miał zatwierdzić Sejm Ustawodawczy. Nie miał on poparcia Tymczasowego Naczelnika Państwa i większości partii politycznych, wybranych do Sejmu. Tym niemniej w złagodzonej formie stał się on programem gabinetu Jędrzeja Moraczewskiego i inspirował dekrety Naczelnika Państwa dotyczące polityki społecznej i oświatowej. [24]
Gabinety Daszyńskiego i Moraczewskiego, funkcjonując od 7 listopada 1918 r. do 16 stycznia 1919 r., zwalczane przez radykałów prawicowo-konserwatywnych i lewicowych związanych z SDKPiL, PPS Lewicę, Bund, Poalej Syjon Lewicę , w warunkach powszechnego bezrobocia, głodu, epidemii, analfabetyzmu, i masowych migracji, ratowały odradzającą się Rzeczypospolitą od ekspansji idei rewolucji socjalnej propagowanej przez zwolenników dyktatury proletariatu, na wzór bolszewicki.
Zaskoczeniem dla Daszyńskiego i innych przywódców PPS i PPSD były wyniki wyborów do Sejmu Ustawodawczego 26 stycznia 1919 r., które dały socjalistom w Królestwie tylko 9 % głosów a Związkowi Ludowo- Demokratycznemu 45 %, w Galicji PPSD zdobyła 18 % głosów przegrywając z PSL „Piast” , które uzyskało 34 % głosów.
Jakie były przyczyny tej porażki?
Obóz prawicowo- centrowy rozwinął , korzystając z poparcia większości mediów prasowych, kampanię wyborczą eksponując tezę- socjaliści torują drogę komunizmowi, do 1917 r. orientowali się na mocarstwa centralne, są wrogami chrześcijańskich zasad życia rodzinnego i społecznego, żądając świeckiego państwa i świeckiego wychowania. Etnocentrycy, demagogicznie atakowali udział w kierownictwie obu partii socjalistycznych, inteligencji pochodzenia żydowskiego, zasymilowanej w kulturze polskiej.
W walce o granice odrodzonego państwa polskiego stanął Daszyński i jego towarzysze w sytuacji trudnych decyzji. W czasie wojny polsko-ukraińskiej o Lwów i Galicję Wschodnią, mimo deklaracji o prawie Ukraińców do samostanowienia, wielu członków PPSD wzięło udział w walkach o polski Lwów, Przemyśl i innych miast Galicji Wschodniej. Wśród walczących był jego syn i Felicji Nossig- Adam Próchnik i bardzo wielu członków PPSD.
Rola socjalistów w Powstaniu Wielkopolskim i kampanii plebiscytowej na Warmii i Mazurach była bardzo skromna. W polskim ruchu narodowym na tych ziemiach dominowali absolutnie zwolennicy orientacji narodowej i chrześcijańsko-demokratycznej.
W czasie zwycięskiego marszu armii polskiej w wojnie polsko bolszewickiej odbył się 21-25 maja 1920 XVII Kongres PPS w Warszawie. Wielu jego uczestników( Herman Lieberman, Adam Próchnik, Jan Kwapiński, Jan Stańczyk, Zygmunt Zaremba) potępiło wyprawę kijowską, widząc w niej przejaw dążeń polskiego ekspansjonizmu imperialnego. Domagali się oni od kierownictwa PPS, prowadzenia samodzielniej polityki , i wyjścia z orbity wpływów Naczelnego Wodza i Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego. Wbrew tym głosom Daszyński i większość członków CKW wiązała interesy partii z obozem belwederskim. Z jego inicjatywy Sejm Ustawodawczy uroczyście witał Piłsudskiego 18 maja, wracającego z kampanii kijowskiej. Na łamach „Robotnika” Daszyński w tym czasie pisał o historycznych związkach Ukrainy i Białorusi z Polską i o tym, że bolszewizm mimo propagandowych deklaracji, o prawie narodów do samookreślenia, jest wrogiem niepodległości, wchodzących niegdyś narodów w skład Rzeczypospolitej. Kiedy armia czerwona zbliżała się do etnograficznych granic Polski a komuniści polscy za pośrednictwem Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku, przy jej pomocy, chcieli budować Polską Republikę Rad , socjaliści poparli koalicyjną Radę Obrony Państwa i Komitet Obrony Państwa oraz akcję ochotniczą do armii polskiej. 24 lipca 1920r Daszyński został wicepremierem Rządu Obrony Narodowej, pod przewodnictwem Wincentego Witosa.
Daszyński jako wicepremier był aktywnym współorganizatorem obrony zagrożonego państwa polskiego na forum wewnętrznym i zagranicznym. Do stolic europejskich wysyłał prominentnych swoich kolegów by wyjaśniali demagogiczny charakter kampanii o imperializmie polskim, w mediach zachodnioeuropejski i o zagrożeniu dla świata zachodniego ze strony bolszewizmu. CKW powołał Wydział Wojskowy na czele z Jędrzejem Moraczewskim a następnie Tomaszem Arciszewskim. W stolicy utworzono Robotniczy Komitet Obrony Warszawy i Robotniczy Pułk Obrony Warszawy. współpracujący z Radą Obrony Stolicy, kierowaną przez byłego członka PPS Frakcji Rewolucyjnej Artura Śliwińskiego. Okręgowe Komitety Robotnicze, zgodnie z instrukcją CKW, zaczęły tworzyć oddziały bojowo-partyzanckie. Ku rozpaczy Daszyńskiego garstka członków PPS, na terenach okupowanych przez armię czerwoną, uległa propagandzie Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski i pracowała w miejscowych komitetach rewolucyjnych. Po zwycięskiej Bitwie Warszawskiej i Niemeńskiej byli oni badani przez Komisję Weryfikacyjną CKW; Kazimierza Pużaka, Bronisława Ziemięckiego i Zygmunta Żuławskiego.
Daszyński po polskim zwycięstwie z pasją krytykował propagandzistów prawicy, którzy kwestionowali czołową rolę Piłsudskiego w tym zwycięstwie, przypisywanym przez nich gen Weygandowi, gen J. Hallerowi, gen W. Sikorskiemu , ks, I Skorpuce i Matki Boskiej Zwycięskiej, sprawczymi „Cudu nad Wisłą” . W „Szkicu psychologiczno- politycznym. Wielki człowiek w Polsce” wydanym w 1926 r., pisał z pasją; „ Zamiast pochwał jednak wysilili się „narodowi” Polacy na niesłychane obelgi, na publiczne wyzwiska , na błazeństwa w rodzaju całowania rąk... gen Weygandowi... Pytam, gdzie na świecie jest wódz, któremu by w podobny sposób dziękowali „wdzięczni rodacy”?...Jakiegoż piołunu jeszcze potrzeba , aby napoić goryczą człowieka?” [25]
Dzięki Daszyńskiemu PPS wzięła aktywny udziela w II i III Powstaniu Śląskim i w akacji plebiscytowej, pod kierownictwem Komisarza Plebiscytowego Wojciecha Korfantego. W Londynie Herman Diamand, w Paryżu Stanisław Posner, w Rzymie Józef Biniszkiewicz i Herman Lieberaman, w Amsterdamie Zygmunt Żuławski przekonywali socjaldemokratów zachodnioeuropejskich ,że Polska ma prawo do Górnego Śląska, że bez niego będzie gospodarczym kikutem Europy. W imię tego prawa szeregi Polskiego Komisariatu Plebiscytowego i szeregi II i III Powstania Śląskiego, zostały zasilone przez setki socjalistów. Walczyli oni min w grupie dywersyjnej „Wawelberg” pod dowództwem kpt, Tadeusza Puszczyńskiego. Kazimierz Pużak z polecenia CKW , utworzył w Sosnowcu Główny Komitet Opieki nad Powstańcami a nestor socjalistów Bolesław Limanowski szedł na czele tysięcy wiecujących Warszawian do Belwederu by przedstawić ich postulat- żądamy aktywnej pomocy państwa polskiego dla Górnego Śląska, który winien znaleźć się w granicach Polski. [26]
Ze smutkiem stwierdzam, ze na warszawskim Trakcie Królewskim nie ma Pomnika Ignacego Daszyńskiego – jednego z budowniczych II Rzeczypospolitej. Jest Piłsudski, Dmowski, Paderewki. Witos, w wkrótce będzie Korfanty nie ma Daszyńskiego. Dlaczego?
