KSIĘGA JUBILEUSZOWA PPP (1892-1932) :: ignacydaszynskicom Daszyński Stowarzyszenie im Daszyńskiego daszynskistowarzyszenie Lewica stowarzyszeniedaszynski Ignacy Daszyński Stowarzyszenie Daszyńskiego Info PPS

KSIĘGA JUBILEUSZOWA PPS (1892-1932) (...)

Dr. Adam Próchnik

Początki socjalizmu polskiego

"(...)

O D W Y D A W C Ó W

Trudne warunki, w jakich rozpoczęliśmy i kantynuowaliśmy opracowywanie

i wydanie „Księgi" sprawiły, że wbrew zamierzeniom nie mogła się ona ukazać

w ciiągu jubileuszowego roku 1932-go, Doprowadzenie pracy do końca i nieprze- mijające jej znaczenie jako pierwszej próby syntetycznego ujęcia całakształtu dziejów Polskiej Parjti Socjalistycznej usprawiedliwia jednak, naszym zdaniem, ukazanie się „Księgi" ze znacznem nawet stosunkowo opóźnieniem.

W tem przeświadczeniu wydawcy oddają ją w ręce Czytelnika, aczkolwiek uprzytamniają sobie, że niezawsze znajdzie on w „Księdze" wyczerpujące oświetlenie zjawisk i wydarzeń, związanych z życiem i działalnością P. P. S.,

o czem świadczą chociażby widniejące na niejednej stronicy białe plamy, które

powstały niezależnie od woli i namierzeń wydawnictwa.

Warszawa, październik 1933 r.

(...)

"(...)... Zaczynający się teraz okres dziejów socjalizmu polskiego,
a trwający aż do r. 1892, t.zn. aż do powstania P, P. S. zaboru
rosyjskiego i pierwszego Zjazdu Socjalnej demokracji zaboru
austrjackiego uważać należy za okres dojrzewania zarówno
ideologji polskiego socjalizmu, jak i jego metod organizacyjnych.

W czasie tym socjalizm polski musiał przezwyciężyć cały szereg złudzeń, które rozwiało dopiero twarde życie.
Pierwszym etapem tego okresu był etap roboty kółkowej,,
między rokiem 1876 a 1881. Ruch socjalistyczny w owym czasie nie wlewał się jeszcze bowiem w formy ścisłej organizacji
politycznej o charakterze partyjnym, ale ograniczał śię we
wszystkich trzech zaborach do organizowania luźnych kółekpropagandystycznych dla młodzieży i robotników. (...)

... W tymże czasie i w innych zaborach skrystalizowały się warunki rozwoju polskiego socjalizmu.
W Galicji po procesie Waryńskiego i tow. socjalizm rozwijał się dalej systemem kółkowym

i był raz za razem nękany procesami politycznemi. W Krakowie robota zupełnie podupadła.
Natomiast we Lwowie ruch socjalistyczny istniał nadal. Wychodziło tam, zrzadka coprawda, pismo socjalistyczne „Praca”. Podobnie jak w Warszawie, tak i tutaj przełomem było święto

1 maja w r. 1890, które skupiło na zgromadzeniu publicznem około 4000 osób. Równocześnie zaczęło wychodzić drugie pismo socjalistyczne — „Robotnik" i powstała ścisła organizacja socjalistyczna. Z początkiem zaś roku 1891 zorganizowano we Lwowie stowarzyszenie socjalistyczne „Siła" z Józefem Hudecem na czele, które skupiło odrazu ponad 200 członków. Wkrótce potem powstaje też „Siła" w Krakowie i stow.„Praca" w Stanisławowie. Lwów nawiązuje stosunki ze Stryjem i Kołomyją, Kraków zaś z Nowym Sączem, Tarnowem i Białą. W Krakowie od 1 stycznia 1892 r., zaczął wychodzić socjalistyczny organ prasowy „Naprzód". W ruchu socjalistycznym pojawia się szereg młodych, oddanych działaczy z Ignacym Daszyńskim i Hermanem Diamandem na czele. I tu zatem warunki pozwalały na stworzenie silnego stronnictwa socjalistycznego. Z początkiem roku 1892 zwołano więc do Lwowa pierwszy zjazd socjalnej - demokracji galicyjskiej z udziałem 48 delegatów z 9 największych środowisk galicyjskich, który rozpoczął dzieje jednolitej polskiej partji, socjalistycznej w zaborze austrjackim. (...)

... Wkrótce powstały podobne organizacje i w Innych większych miastach niemieckich, a z początkiem 1891 r. założono stow. rob, „Równość" w Poznaniu. W tymże czasie zaczęła w Berlinie wychodzić „Gazeta Robotnicza , której redaktorami byli kolejno Ignacy Daszyński, Stanisław Grabski, Stanisław Przybyszewski, Kazimierz Mokłowski i in. Specjalna Komisja prasowo - agitacyjna kierowała agitacją i propagandą, która objęła szereg środowisk w Poznańskiem, na Śląsku i wśród emigracji w Niemczech. Wreszcie z, początkiem r. 1893 warunki dojrzały do zwołania w Berlinie konferencji polskich socjalistów zaboru pruskiego, która. stworzyła Polską Partję Socjalistyczną tego zaboru.
W ten sposób lata 1892-1893 stały się w całej Polsce okresem przełomu, który zapoczątkował rozwój socjalistycznego ruchu w ramach skonsolidowanych ideowo

i organizacyjnie partyj politycznych.

... Bibljografja

początków socjalizm u polskiego (...)

SPIS TREŚCI

Od wydawców.

Andrzej Strug. — P r z e d m o w a

Dr. Adam Próchnik — Początki socjalizmu polskiego

Bibljografja początków socjalizmu polskiego

Leon Wasilewski — Polska Partja Socjalistyczna w pierwszym
okresie swego rozwoju

(1892 — 1 9 0 3 )

J. Krzesławski. — Dzieje P. P. S.

od 1904 roku do wybuchu wojny
światowej w roku 1 9 1 4

Mieczysław Niedziałkowski

1914 — 1918 ......
Okres pierwszy. Lipiec 1914 — listopad 1916
Okres drugi: Od 5 listopada 1916 r.

do wybuchu rewolucji r o s y j s k i e j

Okres trzeci: Od wybuchu rewolucji rosyjskiej do polskiej rewolucji

l i s t o p a d o w e j

Zygmunt Zaremba —

P. P. S. w Polsce Niepodległej 1918 — 1932

I. P. P. S. w przewrocie listopadowym 1918 r.
II. W obliczu reakcji i w o j n y

III. Walka o pokój i konstytucję
IV. Pod znakiem parlamentaryzmu
V. Krystalizacja i ekspansja ruchu robotniczego .
VI. Narodziny polskiego faszyzmu
VII. W obliczu kryzysu kapitalizmu

K. R. Żywicki — Działalność oświatowa (1880 — 1918)

Eugenjuse Ajnenkiel. Łódź -— pochodnia polskiego socjalizmu

Jan Żerkowski

P. P. S. a ruch spółdzielczy w Polsce
I okres 1869 — 1905
II „ 1905 — 1914
III „ Wielka w o jn a
IV „ W niepodległej P o l s c e
V „ Jednolita organizacja spółdzielczości

Kazimierz Ostoja — Kolejarze pod sztandarami socjalizmu

Skorowidz n a z w i s k

Listy prześladowanych, więzionych, skazanych, straconych i poległych członków P. P. S .