„Kolo Koło Polskie sejmowe stwierdza, że jedynym dążeniem narodu polskiego jest             odzyskanie niepodległej zjednoczonej Polski z dostępem do morza i uznaje się                   solidarnym z tym dążeniem.
   Koło sejmowe stwierdza dalej międzynarodowy charakter tej sprawy i uznaje jej                 urzeczywistnienie za porękę trwałego pokoju.
   Polskie Koło sejmowe wyraża nadzieję że życzliwy nam cesarz Austrii sprawę tę ujmie 

… Cała działalność PPSD, której Daszyński stosunkowo szybko został głównym liderem, naznaczona była patriotyzmem. Czy była to walka o równe prawa polityczne dla Polaków w zaborze, czy akcentowanie sprawy narodowej, czy wspieranie oporu przeciwko rozmaitym formom wynaradawiania i ucisku narodowego (bądź to ze strony austriackich urzędników lub austriackiej czy niemieckiej klasy posiadającej w dużych miastach, bądź też na spornym narodowościowo terenie Śląska Cieszyńskiego) — partia socjalistyczna wielokrotnie zabierała głos w tych kwestiach. Często był to głos samego Daszyńskiego, popularnego mówcy wiecowego, publicysty i redaktora prasy partyjnej, później radnego miasta Krakowa, a następnie posła do parlamentu austrowęgierskiego w Wiedniu. Wśród nich m.in. interpelacje dotyczące prawa polskich dzieci do nauczania w języku ojczystym na ziemiach zaolziańskich czy zakusów węgierskich wobec części Tatr, w tym obszaru Morskiego Oka. Były to słowa, były też czyny, również te z gatunku polityki pozytywnej — nie tylko stawianie oporu rozmaitym „antypolskim” posunięciom, ale także kultywowanie tradycji narodowej, choćby w postaci obchodów rocznic urodzin Adama Mickiewicza, kiedy to na wiecach, w prasie partyjnej i innych publikacjach przypominano postać i dorobek Wieszcza. W roku 1910 PPSD z inicjatywy Daszyńskiego wzięła udział w ponadpartyjnych uroczystościach z okazji 500-lecia zwycięstwa pod Grunwaldem. Daszyński przemawiał wówczas: „Tylko niepodległość narodowa jest drogą do zbratania, do solidarności wszystkich ludów”. (…)

… Już w roku 1907 w utworzonym z inicjatywy PPS wydawnictwie „Życie”, mającym publikować teksty programowe polskiego ruchu socjalistycznego, ukazała się rozprawa Daszyńskiego pt. „Polityka proletariatu”, pisana w sierpniu i wrześniu poprzedniego roku. a więc jeszcze przed dokonanym w listopadzie rozłamem w partii. Stanowiła ona głos polemiczny wobec PPS-owskich „młodych”, a w momencie wydania tekstu — wobec stanowiska PPS Lewica. „[...] nigdzie na świecie socjaliści nie mają tej rozpaczliwej odwagi głupstwa, jak tylko u nas, właśnie u nas, w narodzie, który potrzebuje wolności, kocha wolność, a wolności tej nie posiada. Jak stańczycy galicyjscy, dworacy poznańscy i ugodowcy w Królestwie [Polskim] wyrzekli się wszelkiej myśli o niepodległości, tak i nasi niektórzy socjaliści w imię niemal tych samych argumentów, co tamci wrogowie ludu polskiego, wyrzekają się niepodległej Polski, jak diabeł się boi święconej wody” — pisał. I dodawał: żadnemu socjaliście do głowy nie przyszło wołać np. w Anglii »precz z Anglią!« lub w Niemczech »precz z Niemcami!«. Ale naszemu niejednemu wydaje się okrzyk »precz z Polską!« bardzo radykalnym i rewolucyjnym. W wolnych państwach socjalistę zwalczającego niepodległość narodową zamknięto by do szpitala, u nas nieraz tacy mają się za »najczystszych« ". Należy jednak dodać, że Daszyński analizował także, skąd się bierze w ruchu socjalistycznym pewna popularność takich haseł. „Rozumiemy doskonale, z czego to pochodzi. Narodowi demokraci, klerykałowie i ugodowcy tak zohydzili słowo »naród«, tak zeń potrafili zrobić jakiś środek uniwersalny przeciwko socjalizmowi, podszyli to pojęcie tak bardzo obłudą i żandarmskimi apetytami, że niejeden towarzysz spluwa po prostu na tę całą ohydę szowinizmu i nie chce słyszeć nic o »narodzie«”.

Stawiał jednak w tym tekście wprost i bez żadnych niedopowiedzeń postulat odzyskania niepodległości i walkę o ten cel w przyszłości nieodległej: „[...] należy przede wszystkim zakończyć okres fermentowania i bezpłodnych dyskusji wewnątrz organizacji partyjnej, przez jasne i wyraźne wysunięcie naprzód programowego punktu: niepodległej, demokratycznej republiki polskiej. Postulował wykorzystanie każdej nadarzającej się okazji ku temu. Jedną z nich miał być przewidywany przezeń już wówczas konflikt carskiej Rosji z Niemcami i Austro-Węgrami. W roku 1908 mówił w parlamencie austrowęgierskim: „Sądzę, że dla nas, dla ludu, mogą przyjść czasy, podczas których będziemy musieli prowadzić z największą gorliwością wojnę wyzwoleńczą lub obronną. Sądzę, że my właśnie na Wschodzie, gdzie występuje dążenie mas ludowych do utworzenia własnej państwowości, musimy się liczyć z możliwościami ewentualnych wojen”. Z satysfakcją przyjął zatem fakt, że mimo upadku rewolucji 1905 roku i rozłamu w partii. „[...] myśl walki zbrojnej z caratem nie umarła. Przechował ją i w życie wcielił Piłsudski, tworząc najpierw Związek Walki Czynnej, a potem Związek Strzelecki […] Sparaliżowane strachem społeczeństwo polskie zobaczyło nagle na ulicach Lwowa, Krakowa, a nawet na wsi galicyjskiej szary mundur żołnierza polskiego, którego nie widziało od roku 1831”.

Lewicowe i lewicujące środowiska spod znaku „walki czynnej" oraz masowej polityki partyjnej przenikały się w Galicji organizacyjnie i personalnie. Wielu członków i sympatyków PPSD było zarazem uczestnikami inicjatyw szkoleniowo-zbrojnych tworzonych przez Piłsudskiego i jego towarzyszy. Kręgi konserwatywne i endeckie niejednokrotnie przedstawiały je jako „szkoły terrorystów'", których obecność w Galicji służy przygotowaniom do rewolucji. Daszyński na forum parlamentu austrowęgierskiego rzeczowo odpierał te zarzuty i brał w obronę Związek Strzelecki. Minister Spraw Zagranicznych Austro-Węgier, Alois Lexa von Aehrenthal, pisał w jednym z listów: „Tylko dzięki wpływom posłów Daszyńskiego i Diamanda udało się przekonać władze policyjne w Krakowie o zupełnej apolityczności tego związku i jego oddziałów, dzięki czemu i jedynie na tej podstawie udało mu się uzyskać zatwierdzenie statutów przez władzę”. Daszyński przeforsował we władzach PPSD uchwałę zalecającą tworzenie struktur strzeleckich w oparciu o środowiska robotnicze związane z partią — Strzeleckich Kół Robotniczych; zaledwie dwa tygodnie po przyjęciu uchwały liczyły one już 1500 członków.knij, aby edytować treść...

W przemówieniu w parlamencie w Wiedniu mówił jesienią roku 1912: „[...] jeśli furia wojenna pustoszyć będzie naszą ojczyznę, jeśli się stanie ta rzecz najstraszniejsza, że się Polakom każe strzelać do Polaków, wtenczas, panowie, nie możecie się spodziewać, żeby naród polski pozostał obojętnym widzem zawieruchy wojennej na polskiej ziemi. Nie chcemy być bezwolnym łupem któregokolwiek mocarstwa wojującego ani też bezwiednym narzędziem jakiejkolwiek dyplomacji! Jeśli ważyć się będą na polskiej ziemi losy Polski, to my wpłyniemy na rozstrzygnięcie wojny świadomie i z całą siłą. [...] A jeśliby górne warstwy narodu polskiego miały, przeżarte niewiarą, dziejowo rozbrojone, tamować ten ruch, goniąc za bladym promykiem łaski carskiej, to polski lud pracujący sam stoczy tę walkę potężną, aż zmartwychwstanie zjednoczony i niepodległy pośród drużyny narodów. Dlatego wziął udział w konferencji środowisk niepodległościowych w sierpniu 1912 r. w Zakopanem, a w listopadzie tego samego roku w wiedeńskim zjeździe założycielskim Tymczasowej Komisji Skonfederowanvch Stronnictw Niepodległościowych — był w niej reprezentantem PPSD i autorem pierwszej odezwy. Udzielił także publicznego poparcia pomysłowi utworzenia Polskiego Skarbu Wojskowego — pochodzącego ze społecznych składek „budżetu'- formowanych polskich sił zbrojnych.

… po utworzeniu NKN, 22 sierpnia 1914 r. Daszyński wydał odezwę do polskich robotników z Galicji. Pisał w niej: „Godzina czynu polskiego wybiła! [...] Czynem polskim dziś to Legiony Polskie. [...] Nazwiska nasze, pracę całego naszego życia dajemy jako rękojmię, że czyn zbrojny jest teraz właśnie konieczny, że jest on dziś obowiązkiem, spod którego nie wolno wyłamać się nikomu pod groźbą zostania [...] zdrajcą narodu”. Słabiej udokumentowany epizod wspomina z tamtych lat Herman Lieberman, który relacjonuje zdarzenie z roku 1916: „[...] otrzymałem od Józefa Piłsudskiego zaproszenie do jego kwatery, która wówczas znajdowała się w Dóbniakach [...] Gdym tam przybył, Piłsudski przechadzał się w towarzystwie Daszyńskiego [...]. Po przywitaniu się naszym Daszyński od razu przystąpił do wyjaśnienia celu naszej wspólnej rozmowy. Obaj ode mnie zażądali, abym się jak najrychlej wybrał do Wiednia i wykorzystując moje znajomości z generałami austriackimi oraz z szefem sztabu generalnego [...] zasugerował im myśl zamianowania Józefa Piłsudskiego generał-gubernatorem tej części Królestwa Polskiego, która obsadzona została przez wojska austriackie. [...] Nie pytałem wcale o pobudki i właściwy cel tej niezwykłej misji, jaką mi Piłsudski i Daszyński powierzali. Rozumiałem je sam doskonale. Najwidoczniej nie chodziło Piłsudskiemu o godność i honor służenia Austrii na stanowisku generał-gubernatora, a chodziło mu raczej o zdobycie chociażby części władzy w Królestwie, by ją móc potem skierować przeciw zaborcom”.

Natomiast w lipcu 1917 r. w Sztokholmie wystąpił Daszyński jako reprezentant PPSD i PPS na międzynarodowej konferencji partii lewicowych z całej Europy, poświęconej próbie wypracowania stanowiska wobec wydarzeń wojennych. Skrytykował tam pojawiające się w ruchu socjalistycznym innych krajów opinie, jakoby „małe narody" zasługiwały raczej na jakąś formę autonomii niż na niepodległość. Argumentował, że jest to stanowisko zupełnie fałszywe choćby z uwagi na istnienie niepodległych państw skandynawskich czy Holandii o niewielkiej liczbie ludności. W memoriale złożonym na ręce władz Międzynarodówki Socjalistycznej pisał Daszyński m.in.: „[...] my, polscy socjalni demokraci — członkowie Międzynarodówki — oświadczamy, że żądamy wolnej niepodległej Polski jako rezultatu wojny światowej i zwracamy się z tym żądaniem do Międzynarodówki jako do reprezentacji światowej demokracji społecznej wyzwalającej narody. Jeżeli pokój świata ma się oprzeć nie na gwałcie, lecz na sprawiedliwości i międzynarodowej solidarności, żądamy dla siebie wszelkich praw wolnego narodu: Niepodległego Zjednoczonego Państwa Polskiego [...] My, polscy socjalni demokraci, jesteśmy oczywiście za prawem narodów decydowania o swoim losie [...] Każdy naród powinien być wolny i niezawisły na swojej ziemi [...]".

Z kolei przemawiając 22 stycznia 1918 r. w wiedeńskim parlamencie, jeszcze raz podkreślał dążenia niepodległościowe: „Chcemy żyć w bardzo wielkiej przyjaźni z tym państwem [Austrią], ale chcemy polskiego państwa i chcemy, jako Polacy, jako polska część, przejść do niepodległej, zjednoczonej Polski”. 9 lutego wypowiedział natomiast z trybuny parlamentarnej słowa, które wywołały burzę: „zgasła gwiazda Habsburgów na polskim firmamencie”. Pod koniec lutego 1918 r. z tej samej trybuny oznajmiał: „[...] mamy do żądania dla polskiego państwa Prusy Zachodnie, i Poznańskie, i oba Śląski, i Zachodnią Galicję, wszystkie polskie terytoria od tysięcy lat polskie, ujarzmione tylko przemocą miecza, przykute do państw obcych chytrością, gwałtem, rabunkiem i przez naszą własną niemoc”. W ostatniej zaś mowie w parlamencie zaborczym, 3 października 1918 r., oznajmiał: „[...] wszyscy Polacy zgodnie oświadczają, że chcą narodowego prawa dla wszystkich trzech zaborów powstałych po gwałcie rozbioru Polski: wszystkie trzy zabory mają być złączone i ogłoszone jako niepodległe państwo [...]”. Jak wspominał po latach František Soukup, wówczas przewodniczący Senatu republiki czechosłowackiej, a wcześniej jeden z liderów czeskiej socjaldemokracji: „Ignacy Daszyński nie był jednak tylko wielkim apostołem klasy robotniczej, lecz równocześnie był także jednym z fundatorów wyzwolenia i zjednoczenia polskiego narodu w jego samoistnej Rzeczypospolitej Polskiej. Razem z Daszyńskim prowadziliśmy walkę o tę wolność polską i czechosłowacką w szeregach Międzynarodówki Socjalistycznej jeszcze przed 35 latami [...] W r. 1917 wziąłem udział w kongresie Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej w Krakowie, na którym Daszyński, choć szalała jeszcze wojna i mordercze sądownictwo austriackie, mówił już o Rzeczypospolitej Polskiej i przedłożył rezolucję w tym sensie”.