„Chińskie Marzenie” jest kolejnym, po „Innowacyjnych Chinach”, dziełem przywódcy chińskiego – Prezydenta ChRL i Sekretarza Generalnego KC KPCh – Pana Xi Jinpinga, opublikowanym po polsku i poświęconym polityce KPCh oraz rozwojowi Chińskiej Republiki Ludowej. Książka zawiera wierne tłumaczenia przemówień, artykułów, wywiadów i innych wypowiedzi Autora w okresie od listopada 2012 r. do października 2017 r., czyli do XIX Zjazdu Krajowego KPCh, na którym Xi Jinping wygłosił referat sprawozdawczy w imieniu XVIII KC KPCh. Publikujemy wybrane i najważniejsze fragmenty tego referatu, dotyczące, m.in., działalności partii, reform, perspektyw rozwoju ChRL i polityki otwarcia na świat do połowy XXI wieku.
Prezydent Chin od wielu już lat jest jednym z najwybitniejszych przywódców politycznych budzących żywe zainteresowania światowej opinii publicznej. Jego wizyta w Polsce w 2015 roku odbiła się szerokim echem na arenie międzynarodowej. Dzięki zwiększonemu obiegowi informacji na temat rozwoju wzajemnych stosunków Polska-Chiny, stają się też bliższe Polakom takie zagadnienia, jak historia Chin, chińska transformacja gospodarcza, chińska wersja socjalistycznej gospodarki rynkowej czy też takie określenia, jak: „Chińskie Marzenie”, koncepcja „Pasa i Szlaku” (nowego Szlaku Jedwabnego) i inne.
Trzeba przypomnieć, że w 2014 roku, nakładem pekińskiego wydawnictwa Foreign Languages Press, ukazała się w języku angielskim i w wielu innych językach światowych książka p.t. „The Governance of China” („Rządzenie Chinami”). To I dzieło Xi Jinpinga. Rozeszło się ono na świecie w kilku milionach egzemplarzy. Niedawno opublikowano II tom tego dzieła. W Polsce, jak wspomniano powyżej, I książka Autora, dostosowana do wiedzy, zainteresowania i zapotrzebowania czytelnika polskiego, ukazała się w roku 2015, pod tytułem „Innowacyjne Chiny”, nakładem Wydawnictwa „Kto jest Kim”.
Prezentowana aktualnie książka pt.: „Chińskie Marzenie’ jest kontynuacją wcześniejszej publikacji. Ukazuje ona zagadnienia związane z wielkim ideowym i programowym przedsięwzięciem, jakie mieści się w pojęciu „Chińskie Marzenie” proklamowanym przez Prezydenta Xi Jinping.
Nie jest dziełem przypadku, iż książka ta ukazuje się właśnie teraz. Naturalnie, fakt ten powinien być rozpatrywany na tle jak najszerszego kontekstu wewnętrznego w Chinach oraz ewolucji sytuacji globalnej. XVIII Zjazd KPCh (2012 r.), działalność reformatorska, modernizacyjna i teoretyczna KPCh, wielka aktywność krajowa i międzynarodowa jej przywódcy – Xi Jinpinga, zwieńczona doniosłymi uchwałami XIX Zjazdu KPCh (2017 r.), oznaczają kontynuowanie trzeciego, przełomowego etapu w rozwoju i w modernizacji Chin Ludowych (1. etap: 1949 r. – 1978 r., 2. etap: 1978 r. – 2012 r. i 3. etap: od 2012 r. do 2050 r.).
Na wyznaczone cele strategiczne – do osiągnięcia na ww. 3. etapie rozwoju państwa i narodu chińskiego – składają się:
- utworzenie umiarkowanie zasobnego społeczeństwa pod każdym względem (to dość plastyczny ale wymowny chiński eufemizm określający optymalny dobrobyt dla wszystkich) – w terminie do roku 2021 (100-lecie utworzenia KPCh),
- zbudowanie nowoczesnego i wszechstronnie rozwiniętego państwa chińskiego w terminie do 2049 r. (100-lecie powstania ChRL) oraz
- zrealizowanie Marzenia Chińskiego, czyli doprowadzenia do wielkiego odrodzenia narodu i państwa oraz do spełnienia jego najważniejszych dążeń i aspiracji do życia w pokoju, w bezpieczeństwie i w dobrobycie.
Na tle tych trzech epokowych celów, zarysowanych zostało w dziele Xi Jinpinga kilka kluczowych kwestii, dotyczących wpływu nowej polityki i strategii chińskiej na rozwój tego wielkiego narodu i kraju, jak też ich oddziaływania na resztę świata. Powinien to być świat pokoju, współpracy, harmonii, sprawiedliwości, równych praw, owocnego partnerstwa i zrównoważonego rozwoju, świat wielobiegunowy i wolny od hegemonizmu, terroryzmu, separatyzmu, dyktatu i od innych zjawisk patologicznych.
Po pierwsze, polityczne i ideologiczne aspekty systemowe zajmują ważne miejsce w niniejszej książce. W wielu jej fragmentach znajdujemy precyzyjną i pogłębioną charakterystykę demokracji konsultatywnej i chińskiego socjalizmu stanowiącego unikalne i oryginalne rozwiązanie ustrojowe w skali światowej. Efektywność tego systemu ukazała się w pełnej krasie w świetle przebiegu i skutków kryzysu globalnego będącego konsekwencją malwersacji, kompromitacji i upadku neoliberalizmu oraz pustki systemowej, jaka w wyniku tego powstała. Wcześniej odnotowaliśmy w wielu krajach świata upadek sowietyzmu.
Po drugie, rola partii w procesie reformowania i modernizacji Chin. Jak przystało na przywódcę partii liczącej prawie 100 lat, skupiającej w swych szeregach około 90 mln członków oraz sprawującej władzę nieprzerwanie od 1949 r., Prezydent Xi Jinping poświęca bardzo wiele uwagi problematyce partyjnej. Potwierdza, iż, we współczesnym procesie kompleksowego i pogłębionego reformowania, partia pełniąca rolę kierowniczą i inspirującą, zaczyna reformy od samej siebie, postępując zdecydowanie, pragmatycznie i spokojnie. Kluczowym założeniem jest to, że w wyniku jej aktywnej i wiodacej roli, powstanie w Chinach skutecznie realizowany mechanizm socjalistycznej gospodarki rynkowej, charakteryzującej się m.in. zrównoważonym układem pomiędzy różnymi formami własności i różnymi sektorami gospodarki oraz odpowiednią rolą interwencjonizmu państwowego.
Po trzecie, koncepcja teoretyczna i założenia praktyczne Chińskiego Marzenia, którego autorem i pomysłodawcą jest Prezydent Xi, zajmuje zasadnicze miejsce w książce oraz przewija się, jako swoiste tło ideowe wobec innych zagadnień związanych z praktyką i teorią odrodzenia i odbudowy państwa oraz społeczeństwa chińskiego.
Warto bliżej scharakteryzować ten fascynujący pomysł i zamiar – bowiem w Polsce i na świecie zauważalne jest pewne niezrozumienie merytoryczne i zamieszanie intelektualne wokół niego. Tymczasem lektura stosownych fragmentów książki, poświęconych Marzeniu... nie pozostawia cienia wątpliwości w tej mierze. Mieli swój „Dream” Amerykanie oraz inne narody – a teraz przyszła kolej na Chiny. Generalnie rzecz ujmując, nadrzędny cel Marzenia stanowi odnowa (odrodzenie, odmłodzenie, renesans...) wielkiego narodu i państwa chińskiego. To ogromne zadanie wykraczające zapewne poza wymiar istnienia jednej generacji, wkomponowane jest w modernizację i w ulepszenie Chin i całego świata, bowiem Chiny chcą pełnić rolę jednej z najważniejszych lokomotyw rozwoju naszej cywilizacji.
Xi Jinping tak odniósł się do idei Chińskiego Marzenia w wystąpieniu podczas otwarcia XIX Zjazdu KPCh:
„…Realizacja naszego wielkiego Marzenia zasadza się na wielkiej sprawie socjalizmu o specyfice chińskiej, który znajdował się w centrum wszystkich teorii i praktyk partyjnych, poczynając od rozpoczęcia reform i polityki otwarcia na świat. Stanowi on fundamentalne dokonanie naszej partii i naszego narodu, które zostało osiągnięte dzięki niezliczonym trudnościom i za niezwykle wysoką cenę. Szlak socjalizmu o specyfice chińskiej stanowi jedyną drogę do modernizacji socjalistycznej i do zapewnienia lepszych warunków życia społeczeństwu. Teoria socjalizmu o specyfice chińskiej jest właściwą teorią, którą powinna kierować się partia i społeczeństwo, aby urzeczywistnić cel odrodzenia narodowego. System socjalizmu o specyfice chińskiej zapewnia fundamentalną gwarancję instytucjonalną na rzecz postępu i rozwoju we współczesnych Chinach. Kultura socjalizmu o specyfice chińskiej jest potężnym źródłem siły, stanowiącym inspirację dla wszystkich członków partii i społeczeństwa złożonego ze wszystkich grup etnicznych w Chinach.
Marzenie narodu chińskiego jest ściśle powiązane z Marzeniami narodów innych krajów; Chińskie Marzenie może być zrealizowane wyłącznie w pokojowym otoczeniu międzynarodowym i w warunkach ustabilizowanego ładu międzynarodowego. Powinniśmy mieć na względzie zarówno nasze imperatywy wewnętrzne, jak i międzynarodowe, zmierzać drogą pokojowego rozwoju oraz w dalszym ciągu realizować wzajemnie korzystną strategię otwarcia na świat. Będziemy wspierać zasady sprawiedliwości, a jednocześnie realizować wspólne interesy, będziemy rozwijać nowy sposób myślenia na temat wspólnego, całościowego i zrównoważonego bezpieczeństwa, bazującego na współpracy. Będziemy też kontynuować rozwój otwarty, innowacyjny i całościowy, z korzyścią dla wszystkich; będziemy rozwijać dynamicznie wzajemną wymianę kulturalną, charakteryzującą się harmonią w ramach różnorodności oraz całościowym podejściem do tej wymiany i wzajemnym uczeniem się od siebie; będziemy umacniać ekosystemy, bazując na poszanowaniu przyrody i zielonego rozwoju. Chiny będą, w dalszym ciągu, podejmować swe wysiłki dla zapewnienia pokoju światowego, przyczyniać się do globalnego rozwoju oraz umacniać ład międzynarodowy…”
Po czwarte, innowacyjne i kompleksowe reformowanie partii, społeczeństwa i państwa chińskiego zajmuje, naturalnie, bardzo ważne miejsce w książce. Lektura poszczególnych i licznych jej fragmentów poświęconych temu kluczowemu zagadnieniu umożliwia uzyskanie szczegółowego i plastycznego obrazu sytuacji oraz przedsięwzięć podejmowanych w tej mierze, szczególnie w zakresie usuwania niedomagań, anomalii i zjawisk patologicznych, np. korupcji.
Po piąte, polityka zagraniczna KPCh i ChRL stanowi jeden z najważniejszych i najciekawszych tematów poruszonych w analizowanej książce – w szerszym kontekście sławetnej chińskiej koncepcji otwarcia na świat, realizowanej łącznie z reformami, poczynając od roku 1978. Autor prezentuje wiele nowych i cennych myśli na temat obecnej innowacyjnej odmiany (od 2012 r.) tej polityki oraz współpracy gospodarczej, kulturalnej i in. Chin z zagranicą. Jego analiza i nowatorskie konstatacje umożliwiają znakomicie lepsze i pogłębione zrozumienie tej kwestii w ujęciu globalnym, mającej kardynalne znaczenie dla powodzenia reform wewnątrz Chin, z korzyścią dla całego świata.
Założenia teoretyczne tej polityki zostały sformułowane w wielu wystąpieniach przywódcy Chin. Podstawę, głosi on, stanowi wzajemnie korzystna współpraca i pokojowy rozwój. „...jest on nieodłączną właściwością socjalizmu chińskiego – w związku z czym nasz rozwój dokonuje się również poprzez politykę otwarcia na świat oraz poprzez współpracę korzystną dla wszystkich. Powinniśmy zatem rozszerzać sfery wspólnych interesów ze wszystkimi oraz budować świat harmonii, trwałego pokoju i powszechnej pomyślności wspólnie z innymi krajami...” . W trakcie realizacji owej polityki otwarcia na świat, użyte przez Autora sformułowanie: „wspólnie z innymi krajami” uległo już prawie maksymalnemu rozszerzeniu.
Efekty praktyczne: każdy obiektywny obserwator nie może nie zauważyć wysokiej efektywności polityki zagranicznej Chin. Mocarstwo to odgrywa już wiodącą rolę w budowaniu lepszej cywilizacji ludzkiej nie tylko z uwagi na fakt, że ChRL wyszła w 2014 r., na pierwsze miejsce w świecie pod względem absolutnej wartości PKB (17,6 bln USD). Niemniej cennymi walorami intelektualnymi i programowymi w tej mierze są ww. innowacyjne założenia i propozycje oraz działania praktyczne w budowaniu lepszego świata. W książce Prezydenta Xi znajdujemy wiele interesujących sformułowań i ocen dotyczących osiągniętych już efektów praktycznych chińskiej polityki otwarcia na świat. Oto jedna z nich: „...korzystając ze swej stabilności politycznej, wzrostu gospodarczego, harmonii społecznej i jedności etnicznej, współczesne Chiny znajdują się w jaskrawym kontraście w stosunku do innych regionów i krajów, którym dolega nieustanny chaos...”.
Na poważną refleksję zasługują także te fragmenty książki, które dotyczą wzajemnych relacji pomiędzy państwami, narodami i cywilizacjami we współczesnym świecie. Odnoszą się one do idei świata wielobiegunowego oraz do optymalnych powiązań pomiędzy narodami i państwami. Wniosek z rozważań prezydenta Xi zawartych w książce jest następujący: Chiny opowiadają się za globalną harmonią, partnerstwem i wymianą osiągnięć z dorobku wszystkich żyjących na Ziemi. Wojnie przeciwstawiają pokój, brutalnej rywalizacji i agresywności – partnerstwo, praktykom neokolonialnym – wzajemnie korzystną współpracę, narodom i państwom oddają prawo do własnej drogi rozwoju i samostanowienia.
Na szczególną uwagę zasługują także rozważania i wskazania Prezydenta Xi dotyczące chińskiej wersji socjalizmu oraz nowego chińskiego systemu gospodarczego opartego o społeczną gospodarkę rynkową. Chiny dokonały i dokonują od 1978 roku istotnych przewartościowań w teorii i w praktyce socjalizmu, umacniając socjalizm o specyfice chińskiej oraz odchodząc – dzięki teorii i praktyce pierwszych reform Deng Xiaopinga – od dogmatyzmu w teorii i w ideologii, a także zwracając większą uwagę na praktyczny wymiar skutków społecznych, politycznych i gospodarczych głoszonych wcześniej założeń teoretycznych. Trzeba stwierdzić, że KPCh i ChRL dokonała ogromnego wysiłku i przezwyciężyła, po nieudanych eksperymentach m.in. radzieckiej wersji komunizmu państwowego czy eksperymentach ustrojowych wprowadzanych w Europie Środkowej i Wschodniej po II wojnie światowej z tzw. realnym socjalizmem, problem odniesienia się państwa sprawiedliwości społecznej do mechanizmów rynku. Najprościej rzecz ujmując, przyjęto, że również rynki muszą służyć państwu i społeczeństwu. Państwo nie może być niewolnikiem rynku a człowiek i społeczeństwo stanowi podmiot, któremu służą rynki, państwo i partia. To ideologiczne złożenie burzy dogmaty neoliberalne i właściwie na nowo każe myśleć o podstawach zorganizowania naszej cywilizacji globalnej.
W referacie wygłoszonym podczas otwarcia XIX Zjazdu KPCh, Xi Jinping stwierdził m.in.:
„…realizacja naszego wielkiego Marzenia zasadza się na wielkiej sprawie socjalizmu o specyfice chińskiej, który znajdował się w centrum wszystkich teorii i praktyk partyjnych, poczynając od rozpoczęcia reform i polityki otwarcia na świat. Stanowi on fundamentalne dokonanie naszej partii i naszego narodu, które zostało osiągnięte mimo niezliczonych trudności i za niezwykle wysoką cenę. Szlak socjalizmu o specyfice chińskiej stanowi jedyną drogę do modernizacji socjalistycznej i do zapewnienia lepszych warunków życia społeczeństwu. Teoria socjalizmu o specyfice chińskiej jest właściwą teorią, którą powinna kierować się partia i społeczeństwo, aby urzeczywistnić cel odrodzenia narodowego. System socjalizmu o specyfice chińskiej zapewnia fundamentalną gwarancję instytucjonalną na rzecz postępu i rozwoju we współczesnych Chinach. Kultura socjalizmu o specyfice chińskiej jest potężnym źródłem siły, stanowiącym inspirację dla wszystkich członków partii i społeczeństwa złożonego ze wszystkich grup etnicznych w Chinach…”.
Konkludując, trzeba stwierdzić, co następuje: kolejna książka Prezydenta Xi potwierdza dobitnie, iż Chiny wkroczyły w nowy, bezprecedensowy etap swego rozwoju i w nową erę nie tylko w skali nowożytnej, lecz również w kontekście wszystkich ponad 5.000 lat historii tego narodu i państwa. Tytuł poprzedniej książki w wersji polskiej: „Innowacyjne Chiny”, oddaje znakomicie jej treść, kierunek rozwoju i określa postęp cywilizacyjny, który dotyczy Chińczyków i wszystkich ludzi. Zaś tytuł i treści niniejszej książki („Chińskie Marzenie”) orientują nas bardziej ku przyszłości, która, w zamyśle Autora, powinna być znacznie lepsza niż przeszłość i teraźniejszość, przy czym Marzenie tego rodzaju ma stać się udziałem również wszystkich innych krajów i całej ludzkości.
Andrzej Ziemski
